Bila je naseljena tokom šest milenijuma i spada u red najpoznatijih lokaliteta u Evropi.
Višeslojno arheološko nalazište je naselje na kome su zabeleženi horizonti stanovanja iz kasnovinčanskog, eneolitskog, ranog bronzanog i gvozdenog doba.
Prva iskopavanja vršena su 1904, a od 1953. godine počinju sistematska istraživanja koja, sa prekidima, traju do danas.
Prvo naselje obrazovano je tokom mlađeg neolita, a činile su ga velike kuće pravougaonih osnova, koje su građene od drveta i gline.
Naselje je stradalo u požaru; na njegovim ostacima podizali su svoja staništa doseljenici sopotsko-leđelske kulture, a potom i zajednice badenske, kostolačke i vučedolske kulture.
U bronzanom dobu nosioci vatinske i belegiške kulture obrazovali su naselja od trošnih, poluukopanih koliba.
Tokom starijeg gvozdenog doba pleme, poreklom sa istoka, živi u skromnim kolibama.
Dominantni horizonti su iz mlađeg gvozdenog doba.
U njima su otkrivene kuće građene od pletera i lepa i veliki broj keramičkih peći i jama sa bogatim autohtonim materijalom i italskim importom.
U podnožju Gomolave je velika rimska nekropola.
Od XII do XV veka na Gomolavi se nalazila seoska nekropola sa grobljanskom crkvom.
