Istorija
Po arheološkim nalazima, na mestu Kikinde bila su stara naselja, a 1423. godine, kao dobro Ugarskih kraljeva, spominje se mesto Nagkeken (što se tumači kao Nađ Kekenj). Takođe se 1462. pominje naziv Kewkend.
Između 1750. i 1753. godine Srbi naseljavaju područje u dolini rečice Galacke (ogranak Moriša). Bio je to prvi talas naseljavanja. Drugi talas desio se krajem 18. i početkom 19. veka, kada je ovo područje zahvatio talas seoba Nemaca, Mađara, Jevreja i Francuza. U vreme najezde Turaka i Kikinda je, kao i cela Vojvodina, bila utočište prognanom stanovništvu.
1774. godine carica Marija Terezija osniva velikokikindski dištrikt (feudalna upravna jedinica). Kikinda postaje središte dištrikta u kojem je bilo još devet naselja. Ovaj događaj presudan je za istoriju Kikinde, jer tada počinje njen uspon zahvaljujući privilegijama u oblasti ekonomije, sudstva i politike. Povelja o formiranju dištrikta čuva se u kikindskom Arhivu. Dištrikt je ukinut 1876. godine.
1893. godine dobija status slobodnog kraljevskog grada. Do početka Prvog svetskog rata, grad prolazi kroz period uspona i razvoja u privrednom, kulturnom, ekonomskom, društvenom i urbanom smislu. Upravo u ovom periodu formirano je gradsko jezgro kojim se i danas Kikinda ponosi. Ulice dobijaju nazive, a kuće se grade planski, u ulicama koje se seku pod pravim uglom. Između dva svetska rata grad je bio u nepovoljnom položaju s obzirom na dve granice u zaleđu i u tom periodu dolazi do stagnacije i pada razvoja.
U narodnooslobodilačkom ratu, 1941. godine u ovom kraju organizuje se oružani otpor u kome dejstvuju Kikindski, Mokrinski i Dragutinovački partizanski odredi. Nakon završetka rata, u socijalističkoj Jugoslaviji, tokom 70-ih i 80-ih godina 20. veka, Kikinda doživljava veliki privredni, ekonomski, kulturni i društveni napredak.
Kultura
Gradsko jezgro Kikinde predstavlja prostornu kulturno-istorijsku celinu koja je nastala između 1750. i 1754. godine. Zgrade koje su obuhvaćene ovom celinom nastale su najvećim delom u drugoj polovini 19. veka i u godinama do Prvog svetskog rata. Pravoslavna crkva u Kikindi sa radovima Teodora Ilića Češljara i jedina suvača na teritoriji Srbije, spomenici su kulture najvišeg ranga i svrstani su u kategoriju nepokretnih kulturnih dobara od izuzetnog značaja. Zgrada Velikokikindskog Dištrikta i Bogomolja „Vodica“ u Kikindi spomenici su kulture od velikog značaja. Na listama spomenika kulture nalaze se i kuća u ulici Pere Segedinca i Ambar od pletera u Nemanjinoj ulici. Na gradskom trgu mogu se videti spomenici borcima Kikindskog partizanskog odreda, spomenik pesniku revolucionaru Jovanu Popoviću (rad Aleksandra Zarina), spomenik internircima (rad Slobodana Kojića) i druga spomen-obeležja iz prošlosti.
Nekoliko knjiga o arhitektonskom nasleđu Kikinde, kao i veliki broj članaka u stručnim časopisima objavila je Biserka Ilijašev.
Narodni muzej Kikinda osnovan je 1946. godine. Nalazi se u zgradi koja je svojevremeno bila gradska kurija i sedište Velikokikindskog dištrikta. Muzej raspolaže brojnim predmetima svrstanim u pet kategorija: arheološkoj, istorijskoj, etnološkoj, prirodnjačkoj i umetničkoj. Od 2006. godine, u vlasništvu muzeja je i skelet mamuta, otkriven 1996. godine na glinokopu fabrike Toza Marković. Muzej je organizator manifestacija Mamutfest i Noć muzeja.
Narodna biblioteka Jovan Popović, osnovana 1845. godine pod nazivom Čitaonica Srbska. 1952. godine naziv je promenjen u Narodna biblioteka Jovan Popović, u čast čuvenog kikindskog pesnika. Pored izdavanja knjiga, biblioteka organizuje književne skupove, promocije knjiga, seminare, predavanja, izložbe, a ima i izdavačku delatnost.
Iako je Narodno pozorište u Kikindi osnovano 1950. godine, Kikinda ima dugu pozorišnu tradiciju. Prvi pozorišni komad izveden je 1796. godine na nemačkom jeziku. Prva predstava na srpskom jeziku, odigrana je 1834. Pozorište je veoma popularno među Kikinđanima i tokom cele godine prikazuje predstave, pa i leti, kada se pozornica seli u baštu Pozorišta.
Kulturni centar Kikinda osnovan je 1985. godine pod nazivom Dom omladine i pionira Mladost. Pod ovim nazivom je radio sve do 2009. godine, kada je naziv promenjen u Kulturni centar Kikinda. Centar priprema i realizuje čitav niz sadržaja kulturne, zabavne i edukativne prirode — od manifestacija za decu poput „Zmajevih dečjih igara“ i „Pozdrava proleću“, do internacionalnog muzičkog fesitvala „Refuse/Resist“ i filmskog festivala „Low Budget“.
Privreda
Teritorija grada Kikinde veoma je bogata nalazištima nafte i gasa. Još jedan značajan prirodni resurs je glina visokog kvaliteta. Upravo stoga, u gradu su najrazvijenije: metalska industrija, industrija građevinskog materijala, naftna i hemijska industrija. Plodno zemljište još je jedan prirodni resurs koji je uslovio razvoj prehrambene i prerađivačke industrije. Vodeće firme u metalnoj industriji, Livnica Kikinda (članica grupe Cimos Kopar) i Le Belier Kikinda, potekle su od nekadašnjeg kikindskog giganta, Livnice železa i tempera Kikinda. Oko 40% srpske proizvodnje nafte i gasa realizuje se na području NIS-ovog pogona Severni Banat. Nekada oslonci kikindske privrede Industrija građevinskog materijala Toza Marković i Metanolsko sirćetni kombinat (MSK), postoje i danas, ali posluju u znatno manjem obimu. Najznačajnije firme u oblasti prehrambene industrije su Banini, Prima produkt, Kikindski mlin, Mokrin mlek, Atler fontana, Grindeks. Od trgovinskih firmi, prisutne su Angropromet, Pro Media, Bas kompjuters.
U gradu postoji centar za rekreaciju, a u okolini grada nalaze se lovišta i ribolovna područja na kanalu DTD.
Demografija
U naselju Kikinda živi 33.901 punoletni stanovnik, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,6 godina (38,2 kod muškaraca i 40,9 kod žena). U naselju ima 14.607 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,86.
Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).
